Πέτρος και Ελπινίκη
Στη Στέλλα, τη δασκάλα μου εν τη ευρεία εννοία
Ημερομηνία δημοσίευσης: 30/01/2010
ΤΗΣ ΜΑΡΙΑΣ ΤΙΤΙΚΑΣ ΣΑΡΑΤΣΗ
...θεωρητικά, ήμουν σε θέση να αποδείξω -επικαλούμενος την Ηρώ και τον Λέανδρο,τον Τριστάνο και την Ιζόλδη, τον Ρωμαίο και την Ιουλιέττα- ότι ο έρωτας είναι η αμοιβαία έλξη δυο ατόμων που βασίζεται σε ό,τι πιο άρρητο, πιο ιδιωτικό...
...μου είχες εξασφαλίσει τη δυνατότητα να εγκατασταθώ σ' ένα αλλού του οποίου ήσουν η αγγελιοφόρος...1
Αντρέ Γκορζ, «Γράμμα στη Ντ.»
17 Δεκεμβρίου 1943. Το πρώτο χιόνι μας επισκέφθηκε.
Δημ. Εμ. Μπαλλής, «Ο ΕΛΑΣ στη Θεσσαλία» 2
"...Η νύχτα ήταν έναστρη, έτσι είναι σ' εκείνη την πλευρά των Αγράφων αυτή την εποχή, αφού το χιόνι πια έχει στρωθεί, οι νιφάδες έχουν κατακαθίσει για τα καλά και έχει πέσει η παγωνιά παντού.
Η καλύβα μπορεί νάταν καταφύγιο για τις ξαφνικές μπόρες του φθινοπώρου, αφού ψυχή δεν υπήρχε πια εδώ στην καρδιά του χειμώνα, είπε η Στέλλα και κάθησε την μικρούλα πιο ζεστά στην αγκαλιά της. Είχε πια τελειώσει με τις δουλειές του σπιτιού και ήταν η ώρα που έλεγε πάντα μια ιστορία στην Τ, πλάι στη μαντεμένια σόμπα. Είχε ένα ιδιαίτερο τρόπο να κρατάει το κοριτσάκι, της έφτιαχνε μια ζεστή φωλίτσα μέσα στην χνουδωτή απαλή ποδιά της, και η ιστορία που ήταν κάθε βράδυ διαφορετική κυλούσε σαν ρυάκι από μέλι. Είχε και ένα άλλο λόγο για τη φωλίτσα -κρατούσε έτσι καλά την μικρή που τις πιο πολλές νύχτες κοιμόταν πριν τελειώσει την ιστορία της- και ταυτόχρονα γύριζε τα κάστανα που έψηνε πάνω στην σόμπα.
«Βλέπεις, Τ, αγαπιόντουσαν τόσο πολύ που δεν κρύωναν ούτε αυτή την παγωμένη νύχτα», συνέχισε η Στέλλα, «κι ας έμπαζε από παντού η καλύβα, ένα πισσόχαρτο είχε για σκεπή, κι όμως αυτοί δεν κρύωναν».- Όπως η ωραία κοιμωμένη του δάσους;» ρώτησε η Τ, που όπως ήταν φυσικό μπέρδευε τα παραμύθια με την πραγματικότητα και τα θεωρούσε όλα αληθινά.- Ναι, αλλά η ωραία κοιμωμένη ξύπνησε μ' ένα φιλί, ενώ οι φίλοι μας δεν κοιμόντουσαν ποτέ, δεν ήθελαν να χάσουν ούτε στιγμή. Κάθε μέρα ήταν γι' αυτούς η τελευταία και κάθε νύχτα το ίδιο. Αυτός πολεμούσε και κείνη πολεμούσε μαζί του. Αν δεν είχε γίνει ο πόλεμος, αν δεν είχαν ανέβει στο βουνό δεν θα είχαν συναντηθεί ποτέ, ποτέ... Εκείνη σπούδαζε δασκάλα κι αυτός ήταν χωρικός και ορεινός μάλιστα, πού να βρεθούν... Και παρ' όλη την παγωνιά εκείνη του έκανε μάθημα.Είχε φέρει μια πλάκα κι ένα κοντύλι και του μάθαινε να γράφει και να διαβάζει, τα κουβαλούσε μαζί της στο ταγάρι μαζί με το μαντήλι της.
Και εκείνο το βράδυ είχαν φτάσει στο Θ, μέχρι το γράμμα Θ, είπε η Στέλλα και χαϊδεψε τις μπουκλίτσες της μικρής. Και άμα μεγαλώσεις, θα σου δώσω να διαβάσεις ένα ποίημα που μου έμαθε μια Αγγλίδα στο στρατόπεδο. Το έχει γράψει Αμερικανός αλλά θα το καταλάβεις μια χαρά. Και το φεγγάρι δε θα λάμπει ποτέ χωρίς να τον ονειρεύεσαι...3
Όμως τα πράγματα πήγαιναν άσχημα. Οι Άγγλοι ρίχναν όλο και πιο λίγα πράγματα και η κοπελιά μας ήταν έγκυος... Περίμενε μωράκι.
Είχαν μια παλιά βελέτζα, φλοκάτη, πώς το λέτε, και είχαν τυλιχτεί και οι δυο τους και του μάθαινε το Θ, θα, θέλω, θυμάρι... Κουβαλούσε κι ένα παλιό αλφαβητάριο της μητέρας της, «Τα ψηλά βουνά»4 το λέγανε..."
Έναστρος ουρανός και παγωνιά και η ευτυχία να αναβρύζει και να τους προστατεύει.
Το «κοριτσάκι» έμαθε πολλά χρόνια αργότερα το τέλος της ιστορίας. «Το αλφάβητο» δεν τέλειωσε ποτέ. Ο Πέτρος σκοτώθηκε σε μια συμπλοκή με τους Ζερβικούς.5 Η Ελπινίκη έζησε, γέννησε την κορούλα της και δεν πέρασε ούτε μια μέρα με ήλιο ή συννεφιά, ούτε μια έναστρη νύχτα ή μια νύχτα με σελήνη που να μην τον σκέφθηκε.
Και η Στέλλα ήταν η καλύτερη δασκάλα που η Τ.είχε ποτέ και δεν περνά ούτε μια μέρα που να μην την συλλογίζεται.
1. Αντρέ Γκορζ, «Γράμμα στη Ντ», μετάφραση Σάντρα Βρέττα, εκδ. Ποταμός
2. Δ.Εμ. Μπαλλή, Ο ΕΛΑΣ στη Θεσσαλία, Εκδ. Σύγχρονη Εποχή, 1981
3. Η Στέλλα εννοεί την Annabel Lee, του Έντγκαρ Άλλαν Πόε: And the moon never beams without bringing me dreams of my beautiful Annabel Lee...
4. Το βιβλίο που κυκλοφόρησε στη διάρκεια της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης (1917-18) και αποτέλεσε ορόσημο για τα διδακτικά βιβλία της εποχής.
Η πρώτη έκδοση από το Εθνικό Τυπογραφείο έγινε το 1918 με εικονογράφηση Π. Ρούμπου και με συντακτική επιτροπή τους Δ. Ανδρεάδη, Δ. Δελμούζο, Π. Νιρβάνα, Ζ. Παπαντωνίου και Μ. Τριανταφυλλίδη.
5. Ιανουάριος 1944
...θεωρητικά, ήμουν σε θέση να αποδείξω -επικαλούμενος την Ηρώ και τον Λέανδρο,τον Τριστάνο και την Ιζόλδη, τον Ρωμαίο και την Ιουλιέττα- ότι ο έρωτας είναι η αμοιβαία έλξη δυο ατόμων που βασίζεται σε ό,τι πιο άρρητο, πιο ιδιωτικό...
...μου είχες εξασφαλίσει τη δυνατότητα να εγκατασταθώ σ' ένα αλλού του οποίου ήσουν η αγγελιοφόρος...1
Αντρέ Γκορζ, «Γράμμα στη Ντ.»
17 Δεκεμβρίου 1943. Το πρώτο χιόνι μας επισκέφθηκε.
Δημ. Εμ. Μπαλλής, «Ο ΕΛΑΣ στη Θεσσαλία» 2
"...Η νύχτα ήταν έναστρη, έτσι είναι σ' εκείνη την πλευρά των Αγράφων αυτή την εποχή, αφού το χιόνι πια έχει στρωθεί, οι νιφάδες έχουν κατακαθίσει για τα καλά και έχει πέσει η παγωνιά παντού.
Η καλύβα μπορεί νάταν καταφύγιο για τις ξαφνικές μπόρες του φθινοπώρου, αφού ψυχή δεν υπήρχε πια εδώ στην καρδιά του χειμώνα, είπε η Στέλλα και κάθησε την μικρούλα πιο ζεστά στην αγκαλιά της. Είχε πια τελειώσει με τις δουλειές του σπιτιού και ήταν η ώρα που έλεγε πάντα μια ιστορία στην Τ, πλάι στη μαντεμένια σόμπα. Είχε ένα ιδιαίτερο τρόπο να κρατάει το κοριτσάκι, της έφτιαχνε μια ζεστή φωλίτσα μέσα στην χνουδωτή απαλή ποδιά της, και η ιστορία που ήταν κάθε βράδυ διαφορετική κυλούσε σαν ρυάκι από μέλι. Είχε και ένα άλλο λόγο για τη φωλίτσα -κρατούσε έτσι καλά την μικρή που τις πιο πολλές νύχτες κοιμόταν πριν τελειώσει την ιστορία της- και ταυτόχρονα γύριζε τα κάστανα που έψηνε πάνω στην σόμπα.
«Βλέπεις, Τ, αγαπιόντουσαν τόσο πολύ που δεν κρύωναν ούτε αυτή την παγωμένη νύχτα», συνέχισε η Στέλλα, «κι ας έμπαζε από παντού η καλύβα, ένα πισσόχαρτο είχε για σκεπή, κι όμως αυτοί δεν κρύωναν».- Όπως η ωραία κοιμωμένη του δάσους;» ρώτησε η Τ, που όπως ήταν φυσικό μπέρδευε τα παραμύθια με την πραγματικότητα και τα θεωρούσε όλα αληθινά.- Ναι, αλλά η ωραία κοιμωμένη ξύπνησε μ' ένα φιλί, ενώ οι φίλοι μας δεν κοιμόντουσαν ποτέ, δεν ήθελαν να χάσουν ούτε στιγμή. Κάθε μέρα ήταν γι' αυτούς η τελευταία και κάθε νύχτα το ίδιο. Αυτός πολεμούσε και κείνη πολεμούσε μαζί του. Αν δεν είχε γίνει ο πόλεμος, αν δεν είχαν ανέβει στο βουνό δεν θα είχαν συναντηθεί ποτέ, ποτέ... Εκείνη σπούδαζε δασκάλα κι αυτός ήταν χωρικός και ορεινός μάλιστα, πού να βρεθούν... Και παρ' όλη την παγωνιά εκείνη του έκανε μάθημα.Είχε φέρει μια πλάκα κι ένα κοντύλι και του μάθαινε να γράφει και να διαβάζει, τα κουβαλούσε μαζί της στο ταγάρι μαζί με το μαντήλι της.
Και εκείνο το βράδυ είχαν φτάσει στο Θ, μέχρι το γράμμα Θ, είπε η Στέλλα και χαϊδεψε τις μπουκλίτσες της μικρής. Και άμα μεγαλώσεις, θα σου δώσω να διαβάσεις ένα ποίημα που μου έμαθε μια Αγγλίδα στο στρατόπεδο. Το έχει γράψει Αμερικανός αλλά θα το καταλάβεις μια χαρά. Και το φεγγάρι δε θα λάμπει ποτέ χωρίς να τον ονειρεύεσαι...3
Όμως τα πράγματα πήγαιναν άσχημα. Οι Άγγλοι ρίχναν όλο και πιο λίγα πράγματα και η κοπελιά μας ήταν έγκυος... Περίμενε μωράκι.
Είχαν μια παλιά βελέτζα, φλοκάτη, πώς το λέτε, και είχαν τυλιχτεί και οι δυο τους και του μάθαινε το Θ, θα, θέλω, θυμάρι... Κουβαλούσε κι ένα παλιό αλφαβητάριο της μητέρας της, «Τα ψηλά βουνά»4 το λέγανε..."
Έναστρος ουρανός και παγωνιά και η ευτυχία να αναβρύζει και να τους προστατεύει.
Το «κοριτσάκι» έμαθε πολλά χρόνια αργότερα το τέλος της ιστορίας. «Το αλφάβητο» δεν τέλειωσε ποτέ. Ο Πέτρος σκοτώθηκε σε μια συμπλοκή με τους Ζερβικούς.5 Η Ελπινίκη έζησε, γέννησε την κορούλα της και δεν πέρασε ούτε μια μέρα με ήλιο ή συννεφιά, ούτε μια έναστρη νύχτα ή μια νύχτα με σελήνη που να μην τον σκέφθηκε.
Και η Στέλλα ήταν η καλύτερη δασκάλα που η Τ.είχε ποτέ και δεν περνά ούτε μια μέρα που να μην την συλλογίζεται.
Της έμαθε τα πιο πολύτιμα: να μην την «τυφλώνουν οι πυγολαμπίδες». Να τραγουδάει το" με χίλια ονόματα μια χάρη". Να πέφτει στη φωτιά όταν ερωτεύεται. Να μη θέλει να μεγαλώσει ποτέ ο Πήτερ Παν. Να ξέρει ποιοι είναι οι πραγματικοί ήρωες. Να πιστεύει στις «αλφαβήτους» που δεν τέλειωσαν ποτέ: να ξέρει δηλαδή ότι τα πιο σημαντικά, είναι αυτά που δεν ειπώθηκαν. Όχι ακόμη, αλλά ότι θα ειπωθούν κάποτε, μια έναστρη νύχτα...
Τ.Μ.Σ.1. Αντρέ Γκορζ, «Γράμμα στη Ντ», μετάφραση Σάντρα Βρέττα, εκδ. Ποταμός
2. Δ.Εμ. Μπαλλή, Ο ΕΛΑΣ στη Θεσσαλία, Εκδ. Σύγχρονη Εποχή, 1981
3. Η Στέλλα εννοεί την Annabel Lee, του Έντγκαρ Άλλαν Πόε: And the moon never beams without bringing me dreams of my beautiful Annabel Lee...
4. Το βιβλίο που κυκλοφόρησε στη διάρκεια της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης (1917-18) και αποτέλεσε ορόσημο για τα διδακτικά βιβλία της εποχής.
Η πρώτη έκδοση από το Εθνικό Τυπογραφείο έγινε το 1918 με εικονογράφηση Π. Ρούμπου και με συντακτική επιτροπή τους Δ. Ανδρεάδη, Δ. Δελμούζο, Π. Νιρβάνα, Ζ. Παπαντωνίου και Μ. Τριανταφυλλίδη.
5. Ιανουάριος 1944
